پیشگفتار: در این سلسله مقالات قصد آن را دارم که به کلیدی ترین نکات فیلمنامه نویسی کوتاه و نیز رایج ترین اشتباهات فیلمنامه نویسی مدویم کوتاه اشاره کنم. در صورت کامل شدن این سلسله مقالات که حمایت و فیدبک های شما را می طلبد، در انتها، کل مقالات در قالب یک نسخه الکترونیکی بصورت رایگان منتشر خواهد شد.
به کجا خواهید رسید؟ با رعایت این نکات در قالب مقالات کوتاه شده، با استانداردهای جهانی فیلمسازی در مدیوم کوتاه آشنا خواهید شد و فیلم هایی خواهید ساخت که حداقل از نظر ساختار فیلمنامه قابل رقابت با نمونه های موفق خارجی باشد.
در مورد نویسنده: «علیمحمد اقبالدار» مدیرعامل شرکت، سرپرست فیلم ها و فیلمنامه های در حال پخش توسط «درگاه فیلم ایران»، 6 دوره داور بین المللی فستیوال های خارجی و تجربه ساخت 13 فیلم کوتاه داستانی
(مشاهده اطلاعات بیشتر)
مقدمه: تمرکز این مقاله صرفا بر گونه های «کوتاه داستانی» و «کوتاه انیمیشن داستانی» است.
بزرگترین مشکلی که در فیلم های کوتاه رویت میشود، عدم تفکیک دو مدیوم بلند و کوتاه است. به عبارتی فیلمساز (فیلمنامه نویس فیلمساز) بدون توجه به استقلال دو مدیوم و صرفا براساس مشاهده فیلم های سینمایی و از آن خطرناک تر، سریال های تلویزیونی، اقدام به نوشتن فیلمنامه می‌کند که در نهایت آن چیزی که ما به عنوان پخش کننده مشاهده میکنیم، انبوهی از فیلم هایی است که عملا یک برش بسیار کوچک از ورژن بلند آن است که در نهایت راهی به فستیوال های بین المللی پیدا نخواهند کرد.
یکی از «مهمترین» المان هایی که دو مدیوم را از هم منفک می‌کند، چیزیست که آن را «مثلث طلایی» می نامم. البته لازم به ذکر است که تعداد معدودی از «فیلمسازان مستقل بلند» نیز از این قاعده تبعیت می‌کنند ولی اساس آن، خود را در مدیوم کوتاه نشان می‌دهد چرا که «ایجاز» در فیلم های کوتاه اهمیت و جایگاه هزار برابری نسبت به مدیوم بلند داشته و این مثلث نیز بر این اساس بنا میشود یعنی «ایجاز».
تعریف «ایجاز»
در کمترین صفحه (معادل زمان در فیلم) و در کمترین دیالوگ های ممکن، قصه تمام و کمال گفته شود.
تعریف «مثلث طلایی»
به چارچوبی اطلاق می شود که فیلمنامه با رعایت آن به ایجاز رسیده و عمدتا زیر پانزده صفحه (معادل استاندارد پانزده دقیقه فیلمی) خواهد بود.
ضلع اول مثلث «موضوعی یکپارچه»
در این ضلع، شما ملزم هستید که فقط از یک چیز بگوید. یعنی اگر داستان شما در مورد اعتیاد است، از فقر، فحشا، مشکلات زنان، کودکان و ... حرفی نزده و اصلا روی آن تمرکز نکنید. متن شما فقط باید در مورد یک موضوع واحد صحبت کند و شما اجازه نخواهید داشت از خرده پیرنگ و چیز هایی از این دست، جهت بسط داستان خود استفاده کنید. این قاعده یک تبصره بسیار مهم دارد و آن این است که «زاویه دید داستان» باید «راوی سوم شخص با دانایی محدود (Limited)» باشد. (سعی خواهم کرد در خصوص دانای کل محدود و دیگر زوای دید در داستان در مقاله ای مجزا صحبت کنم). دقت بفرمائید که تفاوت فاحشی بین «راوی سوم شخص دانای کل (Omniscient)» و «راوی سوم شخص با دانایی محدود (Limited)» وجود داشته و سعی خواهم کرد در مقاله ای بصورت مبسوط در آن مورد صحبت کنم.
ضلع دوم مثلث «کارکترهای محدود»
در این ضلع، شما مجاز به استفاده از کارکترها (معادل بازیگر در فیلم) زیاد نیستید. قاعده ای جهت محدودسازی صد در صدی فیلمنامه نویس بوجود ندارد. اما برحسب تجربه، نباید تعداد کاکترهای بیش از دو نفر باشد.
ضلع سوم مثلث «لوکیشن محدود»
در آخرین ضلع این مثلث به موضوع بسیار مهمی پرداخته میشود که نه تنها به متن و فیلم نهایی شما شکل استاندارد و جهانی می بخشد، بلکه در هزینه کرد شما نیز تاثیر مستقیم داشته و باعث کاهش هزینه میگردد. در متن شما، نباید تعداد لوکیشن ها (چه درونی و چه بیرونی) زیاد باشد. این مورد هم مانند مورد قبلی است و قاعده ای جهت محدودسازی صد در صدی وجود ندارد، اما برحسب تجربه، بهتر است که لوکیشن شما تغییر نکند. به عنوان مثال اگر قصه ی شما در یک کارخانه اتفاق می افتد، باید در همان کارخانه ادامه پیدا کند و باید در همان کارخانه نیز به اتمام برسد. به عنوان مثالی دیگر؛ در فیلمنامه کوتاه ترفندی به نام «پاساژ» که در فیلمنامه های بلند استفاده میشود، نباید وجود داشته باشد که متاسفامه به تفعات فیلمسازان از آن استفاده می‌کنند که ضعف در متن را میرساند.
در خصوص مشاوره و بازنویسی فیلمنامه های خود میتوانید با کارشناسان «درگاه فیلم ایران» در ارتباط باشید.
(کلیک کنید)