چند وقتی است، بعضی از فیلمسازان نقل قول های عجیب و تامل برانگیزی در خصوص شیوه ی قراردادهای پخش فیلم بعضی از پخش کننده ها روایت می‌کنند. بطور کلی این نقل و قول ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. «قراردادهای رایگان با درصد کامل» و «قراردادهای پولی و درصدی پایین تر». در این متن کوتاه قصد آن را دارم که براساس نتیجه و گزارش های اتمام قراردادهای فیلمسازانی که اینگونه در دام این دسته از پخش کننده ها افتاده اند، شفاف سازی کنم.
ابتدا نیاز است در خصوص فلسفه ی قراردادهای درصدی مطالبی گفته شود. قراردادهای درصدی به آن دسته از قراردادهایی اطلاق می‌شود که پخش کننده براساس تجربه خود، تشخیص دهد که یک فیلم، توان رقابت در سخت ترین فستیوال های جهان را به منظور کسب حایزه نقدی داشته باشد (به قول معروف فیلم جایزه بگیر باشد) و سپس، طالب آن می‌شوند که تماما و یا بخشی از «دستمزد و حق الزحمه» خود را براساس این پیشبینی غیر محتمل، هزینه کنند. تجربه سالیان ما در «درگاه فیلم ایران» نشان داده است که تنها 20% از جوایز نقدی و یا هر گونه درآمد مالی از فیلم قابل انتقال به داخل کشور است. در خصوص این موضوع نمی توان در این مقاله مسائل را مطرح کرد، اما بطور خلاصه عدم توانایی در برگشت موارد مالی به شرایط تحریم و کنوانسیون های مالی جهانی بازمی‌گردد.
براساس این آمار، یعنی 20% احتمال انتقال پول به ایران، چگونه پخش کننده ای میتواند براساس آن، از قرارداد ذینع شود؟ وقت بگذارد و به امید واهی خدمت کامل ارائه دهد؟!
حال به تقسیم بندی ابتدایی بازگردیم:
1. پخش کننده نماهایی که تماما درصدی (رایگان) کار می‌کنند.
تمام این دسته از پخش کنندگان، تازه پا به عرصه ی پخش گذاشته اند و یک شبه با افتتاح صفحه ای در اینستاگرام، ادعای پخش می‌کنند. آنها نمی‌توانند فیلمساز را مجاب به همکاری کنند، بغیر از آنکه پیشنهاد وسوسه انگیزی به آنها بدهند و آن پخش «رایگان» است. متاسفانه «درگاه فیلم ایران» گزارش های بسیار زیادی را از فیلمسازانی دریافت کرده است که فیلمشان را بدینگونه به پخش کننده سپرده اند و هیچ اثری دیگر از فیلم، موفقیت و یا عدم موفقیت فیلمشان نیست. اما از طرف دیگر، آن پخش کننده نما، با پر کردن رزومه خود، با به نمایش گذاشتن پوستر فیلم ها و بعضا خبرهای فستیوال های گرید D و بی اعتبار، با برنامه ای بلند مدت، فیلمسازان نگون برگشته ی آینده را طعمه خود قرار میدهد. بنابراین شما به راحتی، دستمایه ی پیشرفت و به نوعی موش آزمایشگاهی آنها خواهید شد.
2. پخش کننده نماهایی که بخشی از حق الزحمه ی خود را بصورت درصدی کار می‌کنند.
این دسته از پخش کننده ها خودشان، به دو دسته تقسیم می‌شوند. (1) پخش کنندگانی که به معنای واقعی، قدرتی در فیلم دیده اند و یا آن را به دلایل شخصی (داخل گروهی) دوست داشته اند و (2) پخش کنندگان نماهایی که از این حربه به عنوان اغفال فیلمساز استفاده می‌کنند. چگونه؟ بطور کلی (متاسفانه!!) فیلمسازها تصور می‌کنند که اگر پخش کننده‌شان درصدی کار را ببندد ، طور دیگری به آن فیلم نگاه می‌کنند (بقول معروف: بیشتر دل میسوزاند). این دیدگاه باعث آن شده که دوباره طعمه واقع شوند. براساس گزارش هایی که بدست ما رسیده است، این فیلمسازان، همان مبلغی را پرداخت می‌کنند که به عنوان مثال «درگاه فیلم ایران» در قراردادهای غیر درصدی خود دریافت می‌کند، اما چون آن پخش کننده نما از لفظ «درصد» استفاده کرده است، برای فیلمساز خوشایندتر است.
حال چگونه از این چنین کلاهبردارهایی مطلع شویم؟
1. در خصوص دسته اول: به هیچ عنوان، با هیچ پخش کننده ای بصورت درصدی کامل قرارداد نبندید بغیر از آنکه آن پخش کننده در کارنامه ی کاری خود پر بار باشدف و سبقه ای طولاینی داشته باشد و یا قبلا تجربه دلنشینی با او داشته اید.
2. در خصوص دسته دوم: تشخیص این دسته از پخش کننده ها بسیار سخت خواهد بود. اما از 2 طریق می‌توانید مطمئن شوید:
(1) در خصوص قدرت فیلم خود از پخش کننده ها و کارشناسان استعلام کنید که آیا واقعا فیلم توان برگشت مالی را دارد و یا نه؟ که اگر ندارد، چگونه شخص و گروهی انرژی خود را بدون انتظار مالی برای فیلم شما خواهد گذاشت؟ (2) استعلام هزینه کنید. بعنوان مثال اگر به شما هزینه ی 10 میلیون تومان با درصد 20 80 اعلام شد، از دیگر پخش کنندگان بپرسید که هزینه بدون درصد چقدر خواهد بود؟ اگر هزینه ها برابر بود، شک کنید.
گفتنی است که «درگاه فیلم ایران» براساس احتمال بازخورد بسیار بعید از بازگشت جوایز نقدی فیلم، در یک سال کاری تنها 3 فیلم را بصورت درصدی نمایندگی خواهد کرد که علت آن نیز بیشتر برعلاقه درون گروهی و سیستسمی «درگاه فیلم ایران» به بعضی از مضامین است، که منجر به مشارکت و به نوعی تقسیم ارزش های فیلم خواهد شد.
علیمحمد اقبالدار
مدیریت «درگاه فیلم ایران»