آموزش های قبلی
پیشگفتار: در این سلسله مقالات قصد آن را دارم که به کلیدی ترین نکات فیلمنامه نویسی کوتاه و نیز رایج ترین اشتباهات فیلمنامه نویسی مدویم کوتاه اشاره کنم. در صورت کامل شدن این سلسله مقالات که حمایت و فیدبک های شما را می طلبد، در انتها، کل مقالات در قالب یک نسخه الکترونیکی بصورت رایگان منتشر خواهد شد.
به کجا خواهید رسید؟ با رعایت این نکات در قالب مقالات کوتاه شده، با استانداردهای جهانی فیلمسازی در مدیوم کوتاه آشنا خواهید شد و فیلم هایی خواهید ساخت که حداقل از نظر ساختار فیلمنامه قابل رقابت با نمونه های موفق خارجی باشد.
در مورد نویسنده: «علیمحمد اقبالدار» مدیرعامل شرکت، سرپرست فیلم ها و فیلمنامه های در حال پخش توسط «درگاه فیلم ایران»، 6 دوره داور بین المللی فستیوال های خارجی و تجربه ساخت 13 فیلم کوتاه داستانی (مشاهده اطلاعات بیشتر)
مقدمه: تمرکز این مقاله صرفا بر گونه های «کوتاه داستانی» و «کوتاه انیمیشن داستانی» است.
قبل از هر چیز باید تفاوت میان «شخصیت (کارکتر)» و «تیپ» را شناخت.
به ساده ترین تعریف ممکن، «تیپ» مجموعه ای از رفتارهای «آشنا»، «کلیشه» و «مشترک» بین افراد است، و «شخصیت» مجموعه ای رفتارهای «منحصربفرد»، «ناآشنا» و«غیرمشترک» به همراه بخشی از رفتارهای «تیپ» است. فرض کنیم، فردی قرار است در متن شما، «نانوا» باشد. اگر به کسی بگوید که پرسوناژ (از واژه پرسوناژ استفاده میکنم چرا که با واژه شخصیت، یا کارکتر اشتباه گرفته نشود) من در فیلمنامه‌ام، یک «نانوا» است، او در خصوص «جنسیت» پرسوناژ شما چه فکری میکند؟ بدون شک 99% خواهد گفت: «خب معلوم است، مرد است» این یعنی «تیپ نانوا». حال اگر به او بگوید که پرسوناژ من «زن» است، یعنی «شخصیت». چرا؟ چون در باور روتین و نیز در اجتماع ما، 99% نانواها مرد هستند و نه زن.
رسیدن به شخصیت
از آنجایی که متوجه شدیم، «شخصیت» یعنی مجموعه ای از رفتارهای ناآشنا و غریبه، پس لازم است برای پرورش (رساندن) یک پرسوناژ معمولی (تیپ) به شخصیت آن را پرداخت کنیم. یعنی اگر میخواهیم نشان دهیم که نانوا زن هم میتواند باشد، نیاز است ابتدا دلایل خود را در قالب پیرنگ (دال و مدلول) بصورت دراماتیک در متن مطرح کرده و شخصیت جدید و ناآشنا خود را به مخاطب شناس کنیم. بنابراین، قسمت زیادی از وقت یک فیلم و یا صفحات یک فیلمنامه به پرداخت این شخصیت اختصاص خواهد یافت و از آنجایی که در مدیوم کوتاه باید «اصل ایجاز» را لحاظ کنیم، مجاز به «شخصیت پردازی» نیستیم. در غیر این صورت، با افزایش زمان فیلم، فیلم پاره از فیلم بلند خواهند شد.
بارها در اکران فیلم های کوتاه چه به عنوان کارشناس برنامه و چه به عنوان تماشاچی ساده، مورد سوال قرار گرفته ام، که آیا این فیلم کوتاه برشی از یک فیلم بلند نبوده است؟ دقیقا درست است. چون در بیشتر فیلم های کوتاه داستانی، فیلمنامه نویس احساس میکند که باید یک الی دو و در نمونه های تاسف برانگیزتر، پروسناژهای بیشتر را به «شخصیت» تبدیل کند که نه تنها نتوانسته است، بلکه زمان و رتیم فیلم را قربانی، شخصیت ساخته نشده اش، کرده است. مخاطب خسته شده و با پایانی زودتر از موعد، در پایان بندی و ماندگاری فیلم شکست در انتظارش است.
جمع بندی
در فیلم کوتاه چیزی بنام «شخصیت نداریم». فیلم کوتاه باید در «موقعیت» بمانید و موقعیت نیازی به شخصیت پردازی نداشته و «تیپ» جوابگو خواهد بود.
آموزش های قبلی